Paratroid

Paratiroid bezleri, boyundaki tiroid bezinin her iki tarafında bitişik olarak yerleşim gösteren, yuvarlak (oval) şekilli, sağ ve sol tarafta iki adet üstte ve iki adet altta olmak üzere toplam 4 adet kırmızı mercimek (5 – 7 milimetre) büyüklüğünde ve 30-50 mg ağırlığında küçük bezlerdir. Rengi altın rengi kırmızımsı kahverengi renkten soluk sarı rengine değişiklik gösterebilir.

Paratiroid bezleri, kandaki kalsiyum seviyesinin ayarlanmasında önemli rol oynayan “paratiroid hormonu (PTH)” üretmektedir. PTH kandaki kalsiyum ve fosfor seviyelerini kontrol eder. Kalsiyum ( Iyonize, yani kanda eriyik halde dolaşan ) sinir iletiminde, kas fonksiyonlarında olmazsa olmaz bir elementtir ve vücutta 8.5 – 10.2 mg / dl düzeyinde sabit tutulur. Bunun dışındaki değerler vücutta rahatsızlıklara neden olur. Örneğin bir insanda Kalsiyumun aniden 7– 7.5 mg’a inmesi el ve ayak parmaklarında şiddetli kasılmalara neden olur. Kişi ellerini kullanamaz. Tedavi edilmezse öldürücü olur. Yüksek olması durumunda, yani kalsiyumun 14 – 16 mg’ın üstüne çıkması, hastanın bilincininin kaybolmasına ve komaya girmesine neden olur Kanda kalsiyum seviyesi çok düşükse, paratiroid bezleri daha fazla PTH salgılar. Bu, kemiklerin kana daha fazla kalsiyum salgılamasına ve böbrekler tarafından idrara salınan kalsiyum miktarının azalmasına neden olur. Ayrıca, D vitamini bağırsakları daha fazla kalsiyum ve fosfor emmesine neden olan daha aktif bir forma dönüştürür. Kalsiyum seviyesi çok yükselirse, paratiroid bezleri daha az PTH salgılar ve tüm işlem tersine döner. Çok yüksek veya çok düşük PTH seviyeleri böbrekler ve kemiklerde sorunlara; kalsiyum ve vitamin D düzeylerinde değişikliğe neden olabilir.

Paratiroid bezlerinin, pek çok bozukluğu bulunmaktadır. Bunlar; Hiperparatiroidizm Hipoparatiroidizm Paratiroid kanseri

Böbrek hastalıklarında, D vitamini eksikliğinde görülen sekonder hiperparatiroizmler de vardır. Böbrek yetmezligine bağlı olanlarda asıl tedavi başarılı bir böbrek transplantasyonudur. Nadiren cerrahi girişim gerekir. Ülkemizde görülen erişkin D vitamini eksikliği çok ciddi bir sorundur. Kalsiyum yükselmeden parathormon yükselebilir. D vitamini eksikliğinin günümüzde meme kanserinin hazırlayıcı faktörlerinden birisi olarak kabul edildiğini belirtmek gerekir

Hiperparatiroidizmin en sık görülen belirtileri aşağıdadır; romatizma benzeri eklem ağrıları ve kas krampları
duygu durum bozukluğu (depresyon)
karın ağrısı
bulantı
kusma
halsizlik
aşırı idrar yapma
bilinç bulanıklığı
kas güçsüzlüğü
inatçı mide ülseri yakınmaları
sık sık böbreklerden kum ve taş düşürme
nedeni belli olmayan yüksek tansiyon

Ayrıntılı öykü ve fizik muayeneye ek olarak hiperparatiroidizm için gerekli tanısal incelemeler;
kan kalsiyum, fosfor ve paratiroid hormon seviyeleri ölçümleri
günlük idrarda kalsiyum atılımı
boyun ultrasonografisi
paratiroid sintigrafisi
kemik röntgeni, kemik dansitometrisi

Hiperparatirodizmin gerçek tedavisi cerrahidir. Bu durumda, normalden fazla çalışan paratiroid dokusu ameliyatla çıkarılmaktadır. Ancak;
Hastanın genel sağlık durumunu ve hikayesi
Hastalığa ait özelikler
Hastanın tedaviye uyumu ve beklentisi tedaviyi belirler.

Paratiroid teşhisi konulan bütün hastalara uygulanabilir. Operasyonun başarısı, merkezin deneyimine ve görüntüleme yöntemlerinin duyarlılığına bağlıdır. Paratiroid ameliyatları kolay ameliyatlar değildir. Çünkü paratiroid hastalıklarının tanısı ve tedavisi tecrübe gerektirir. Tedavisinde ameliyat ile hastalıklı paratiroid bezi çıkarılır. Roll guide minimal invazif girişimde hedefe odaklı cerrahi yöntemi kullanıyoruz. Roll guide olarak radyoaktif madde ile işaretlenen hastalıklı bezi gamaprob ile tesbit ediyoruz yaklaşık 2 cm’lik bir insizyonla doğrudan hastalıklı bez üzerine yöneliyoruz. Hastalıklı bezi çıkarıldıktan sonra hem çıkardığımız bez üzerinde gamaprob ile ölçüm yapıyoruz hem de çıkardığımız bölgede aktivite kalıp kalmadığını kontrolünü yapıyoruz. Hızlı bir şekilde parathormon tetkiki ameliyat sırasında yaptırıyoruz. PTH 10 dakikada normal değerinin yüzde 50 altına düşmüşse zaten başarıyı sağlamışsınızdır.

Hiperparatiroidizmin en sık görülen belirtileri aşağıdadır;
romatizma benzeri eklem ağrıları ve kas krampları
duygu durum bozukluğu (depresyon)
karın ağrısı
bulantı
kusma
halsizlik
aşırı idrar yapma
bilinç bulanıklığı
kas güçsüzlüğü
inatçı mide ülseri yakınmaları
sık sık böbreklerden kum ve taş düşürme
nedeni belli olmayan yüksek tansiyon

Ayrıntılı öykü ve fizik muayeneye ek olarak hiperparatiroidizm için gerekli tanısal incelemeler;
kan kalsiyum, fosfor ve paratiroid hormon seviyeleri ölçümleri
günlük idrarda kalsiyum atılımı
boyun ultrasonografisi
paratiroid sintigrafisi
kemik röntgeni, kemik dansitometrisi

Hiperparatirodizmin gerçek tedavisi cerrahidir. Bu durumda, normalden fazla çalışan paratiroid dokusu ameliyatla çıkarılmaktadır. Ancak;
Hastanın genel sağlık durumunu ve hikayesi
Hastalığa ait özelikler
Hastanın tedaviye uyumu ve beklentisi tedaviyi belirler.

Paratiroid bezinin bir büyüme şekli olarak tanımlanabilir. Bu tümörler, bezden paratiroid hormon salgısını arttırarak hiperparatiroidizm tablosuna neden olur. Çoğunlukla paratiroid tümörleri iyi huyludur ve 'adenom' adını alır.

Paratiroid tümörleri sıklıkla hiperparatiroidizme neden olur. Bu durumda, belirtileri şu şekildedir:
eklem ağrıları ve kas krampları
duygu durum bozukluğu (depresyon)
karın ağrısı
bulantı
kusma
halsizlik
çok su içme
aşırı idrar yapma
bilinç bulanıklığı
kas güçsüzlüğü
Bu belirtiler başka hastalıklarla karışabilir. Bu nedenle, tanı için bu konuda uzman olan bir doktorun görüşüne başvurmalısınız.

Vücutta hemen her organın kanseri olduğu gibi paratiroid bezlerinin de kanseri vardır. Çok nadir görülmesi sevindiricidir. Çünkü tedavisi çok zordur. Kalsiyum oldukça yüksek değerlere çıkar. Bir hastanın çoğu kez defalarca cerrahi girişime ihtiyacı olmaktadır. Akciğerlere uzak organ metastazı yapabilir. Paratiroid kanseri, eğer lenf bezi yayılımı yoksa, yapışık olduğu tiroid lobu ile birlikte çıkarılmalıdır. Lenf bezi yayılımı varsa o tarafa boyun diseksiyonu gerekir.

Cerrahi tedavi hangi vakalara öneriliyor, cerrahi dışında başka hangi tedavi seçenekleri var mıdır?
Primer hiperparatiroidi tanısı konulduysa tedavisi kesinlikle cerrahidir. Cerrahi tedavi yapamadığınız ileri yaştaki hastalara, anestezi alamayacak durumdaki hastalara paratiroid bezi içersine bir takım radyo frekans veya alkol enjeksiyonu ile tedavi yapılabiliyor. Ancak bunlar, yan etkileri olan yöntemlerdir. ”
Cerrahi tedavi de dört bezi mi yoksa sadece hastalıklı bezi mi çıkarılır?
% 85 vakada tek bez hastalanmıştır. Menopoz çağı hastalarda 2 bezde birden hastalık görülebilir; oran yüzde 2 ila 10 arasında değişir. Yaş arttıkça 2 bez hastalığı görülme olasılığı artar. Bazen de 4 bez birden hastalanır. Bu da daha ziyade böbrek yetersizliği geçiren hastalarda ortaya çıkar. O zaman tedavi şekli değişir. Örneğin tek bez hastalığı söz konusuysa, o bez çıkartılır. Hastalık eğer iki bezde ise iki bez çıkartılır. Dört bez de hastalıklıysa, üç bez tamamen çıkarılır, dördüncü bezin yarısı çıkarılır.
Paratiroid bezi tedavi edilmemez ise vücudun hangi organını, hangi sistemini etkiler?
Bu hastalar tedavi edilmezse spontan kemik kırıkları grülebildiği gibi hayatların bir döneminde hiperkalsemik kriz dediğimiz bir tabloya girebilirler. Kalsiyum kanda 12 mg dediğimiz düzeyin üzerine çıkarsa hasta, hiperkalsemik krize girer. Hiperkalsemik krizi tedavi etmezseniz sonucu kalp durmasıdır.
Paratiroid hastalıklarında genetik faktörün rolü var mıdır?
Genetik olma derecesi düşüktür. Yüzde 10 ila 20 civarındadır. Ailesinde örneğin annesinde böyle bir hastalık olan kadınların, otuz yaşlarından itibaren kanda kalsiyuma baktırması ve bunu belli aralıklarla tekrarlamasında yarar vardır.